کل یوم عاشورا:

کُلُّ یَومٍ عاشورا و کُلُّ أرضٍ کَربَلا (همه روزها عاشورا و همه زمین‌ها کربلاست) عبارتی معروف که بعضی آن را به امام صادق(ع) نسبت داده‌اند و بعضی از عالمان دینی نیز در سخنان خود از آن استفاده کرده‌اند. به گفته برخی از پژوهش‌گران، این جمله در هیچ یک از منابع حدیثی شیعه نیامده است.

تاریخچه:

این که نخستین بار چه کسی این عبارت را به کار برده مشخص نیست. علی شریعتی در کتاب حسین وارث آدم، آن را به امام صادق(ع) نسبت داده است.[۱] هم‌چنین این عبارت در سخنان برخی از عالمان دینی در دوران متأخر به کار رفته است. امام خمینی در سخنرانی‌ها و پیام‌های خود این عبارت را به کار برده است[۲] و نیز آیت الله خامنه‌ای در سخنان خود بدون آن که آن را حدیث بداند به این عبارت اشاره کرده است.[۳] چنان‌که مرتضی مطهری نیز این عبارت را استفاده کرده و به حدیث بودن یا نبودن آن اشاره نکرده است.[۴]

منبع:

برخی پژوهشگران برآنند که این عبارت نه تنها در احادیث نیامده، بلکه مخالف باورهای شیعیان است زیرا هیچ سرزمینی ارزش کربلا را ندارد و هیچ روزی نیز قابل مقایسه با روز عاشورا نیست.[۵]از این رو احتمال داده‌اند که این سخن از زیدیه سرچشمه گرفته باشد چراکه نمی‌تواند با شیعه اثنی عشری نسبتی داشته باشد.[۶]

تفسیر:

امام خمینی در سخنان خود منظور از این جمله را ضرورت گریستن همیشگی بر مصائب امام حسین نمی‌داند؛ بلکه معتقد است این جمله بیانگر لزوم مبارزه همیشگی با ظلم است[۷] هر چند ایشان در برخی موارد تفسیر دیگری نیز ارائه داده است.[۸] مطهری در تبیین پیروزی واقعی امام حسین(ع) در نهضت عاشورا، می‌گوید این نهضت همواره در حال کسب پیروزی‌های جدید است و معنی «کل یوم عاشورا» این است که هر روز به نام امام حسین با ظلم و باطلی مبارزه می‌شود و حق و عدالتی احیا می‌شود.[۹] آیت الله خامنه‌ای نیز این جمله را چنین تفسیر می‌کند که «در هر دوره‌ای انسان‌ها نقشی دارند که اگر آن نقش را به‌درستی، در لحظه مناسب، در زمان خود ایفا کنند، همه چیز به سامان خواهد رسید، ملت‌ها رشد خواهند کرد، انسانیت گسترده خواهد شد.»[۱۰]

پانویس:

↑ شریعتی، حسین وارث آدم، ص۴۹

↑ امام خمینی، صحیفه امام، ج۹، ص۴۴۵ و ج ۱۰ ص۱۰و ۱۲۲و ۱۹۱و ۳۱۵، ج ۱۶، ص۱۵۱

↑ «بیانات در مراسم مشترک دانش آموختگی دانشجویان دانشگاه امام حسین(ع)»، پایگاه اطلاع رسانی دفتر مقام معظم رهبری

↑ مطهری، مجموعه آثار، ج۳، ص۴۳۴

↑ صحتی سردرودی، چند حدیث معروف درباره عاشورا، ص۱۳۶- ۱۳۷

↑ صحتی، «بازخوانی چند حدیث مشهور درباره عاشورا»، سایت مرکز تعلیمات اسلامی واشنگتن

↑ امام خمینی، ج۹، ص۴۴۵ و ج ۱۰ ص۱۰و ۱۲۲و ۳۱۵

↑ امام خمینی، ج ۱۰ ص۱۹۱، ج ۱۶، ص۱۵۱

↑ مطهری، حق و باطل، مجموعه آثار، ج۳، ص۴۳۴