خلاصه پرسش

آیا در روایتی آمده که با هفتاد بار خواندن سوره حمد می‌توان یک مرده را زنده کرد؟!

پرسش

در روایات آمده است: «اگر بر مرده‌ای هفتاد مرتبه سوره حمد را قرائت کردید، اگر دیدید آن جنازه جان پیدا کرد و زنده شد زیاد تعجب نکنید»؛ لطفاً متن اصلی این روایت را بیان کنید و آیا این حدیث از نظر سندی صحیح است یا نه؟ مشابه این حدیث هم داریم؟

پاسخ اجمالی

سوره حمد، نامهای گوناگونی که هر کدام از آنها  به یکی از ویژگی‌ خاصی اشاره دارد. یکی از نام‌های این سوره «شافی، (شفا‌دهنده)» است.[1] در مورد شفابخشی سوره حمد روایاتی وارد شده است.[2]
از جمله، روایتی از امام صادق(ع) نقل شده که حضرتشان فرمود:
«لَوْ قُرِئَتِ‏ الْحَمْدُ عَلَى‏ مَیِّتٍ‏ سَبْعِینَ‏ مَرَّةً ثُمَ‏ رُدَّتْ‏ فِیهِ الرُّوحُ مَا کَانَ ذَلِکَ عَجَباً»؛[3] «اگر سوره حمد هفتاد بار بر مرده‌اى خوانده شود و روح به تن او باز گردد، جای تعجب نیست‏».
این روایت از نظر سندی، روایتی «حَسَن» است؛[4] یعنی روایتی که تمام افراد موجود در سند آن، شیعه امامی بوده و بدون آنکه تصریح به عدالتشان شود، اما مورد ستایش قرار گرفته‌اند.[5]
از نظر محتوایی باید گفت؛ مراد از این روایت آن است که ارزش سوره حمد به اندازه‌ای است که حتی این ظرفیت در آن نهفته است که اگر بر مرده‌ای هفتاد بار خوانده شود، آن مرده زنده ‌شود؛ و بدیهی است که مراد روایت آن نیست که هر فردی هفتاد بار این سوره را بر مرده‌ای بخواند و یا بر هر مرده‌ای هفتاد حمد خوانده شود، زندگی او را به دنبال داشته باشد، زیرا بعد از مرگ، هیچ‌گاه انسان به دنیا برنمی‌گردد جز با اعجاز که آن هم به صورت اندک تحقق پیدا می‌کند. از این‌رو، از مسلّمات دینی آن است که یک انسان عادی بدون اذن خداوند هرگز توانایی انجام چنین کاری را نخواهد داشت.[6]
همان‌طوری که قرآن در مورد نماز می‌فرماید «إِنَّ الصَّلاةَ تَنْهى‏ عَنِ الْفَحْشاءِ وَ الْمُنْکَرِ»(همانا نماز از فحشاء و منکر جلوگیری می‌کند) و این موضوع شامل هر نمازی نمی‌شود، بلکه نمازی که دارای شروط خاصی باشد می‌تواند انسان را از فحشاء و منکر دور کند؛[7]

[1]. ر.ک: اسامی سوره حمد، 53821.

[2]. ر.ک: کلینى، محمد بن یعقوب‏، الکافی، ج ‏2،  ص 623 و ص 626، تهران، دار الکتب الإسلامیة، چاپ چهارم، 1407ق‏.

[3]. همان، ص 623.

[4]. مجلسى، محمد باقر‏، مرآة العقول فی شرح أخبار آل الرسول‏، ج 12، ص 511، تهران، دار الکتب الإسلامیة، چاپ دوم، 1404ق‏.

[5]. ر.ک: تقسیمات حدیث، 28261.

[6]. ر.ک: خمینى، سید مصطفی، تفسیر القرآن الکریم، ج ‏1، ص 26 – 27،  مؤسسه تنظیم و نشر آثار امام خمینى(ره)، چاپ اول، 1418ق.

[7]. ر.ک: نماز بازدارنده از فحشا و منکر، 54985.

آیات مرتبط

سوره الحمد : کل سوره

سوره آل عمران (49) : وَرَسُولًا إِلَىٰ بَنِي إِسْرَائِيلَ أَنِّي قَدْ جِئْتُكُمْ بِآيَةٍ مِنْ رَبِّكُمْ ۖ أَنِّي أَخْلُقُ لَكُمْ مِنَ الطِّينِ كَهَيْئَةِ الطَّيْرِ فَأَنْفُخُ فِيهِ فَيَكُونُ طَيْرًا بِإِذْنِ اللَّهِ ۖ وَأُبْرِئُ الْأَكْمَهَ وَالْأَبْرَصَ وَأُحْيِي الْمَوْتَىٰ بِإِذْنِ اللَّهِ ۖ وَأُنَبِّئُكُمْ بِمَا تَأْكُلُونَ وَمَا تَدَّخِرُونَ فِي بُيُوتِكُمْ ۚ إِنَّ فِي ذَٰلِكَ لَآيَةً لَكُمْ إِنْ كُنْتُمْ مُؤْمِنِينَ

سوره المائدة (110) : إِذْ قَالَ اللَّهُ يَا عِيسَى ابْنَ مَرْيَمَ اذْكُرْ نِعْمَتِي عَلَيْكَ وَعَلَىٰ وَالِدَتِكَ إِذْ أَيَّدْتُكَ بِرُوحِ الْقُدُسِ تُكَلِّمُ النَّاسَ فِي الْمَهْدِ وَكَهْلًا ۖ وَإِذْ عَلَّمْتُكَ الْكِتَابَ وَالْحِكْمَةَ وَالتَّوْرَاةَ وَالْإِنْجِيلَ ۖ وَإِذْ تَخْلُقُ مِنَ الطِّينِ كَهَيْئَةِ الطَّيْرِ بِإِذْنِي فَتَنْفُخُ فِيهَا فَتَكُونُ طَيْرًا بِإِذْنِي ۖ وَتُبْرِئُ الْأَكْمَهَ وَالْأَبْرَصَ بِإِذْنِي ۖ وَإِذْ تُخْرِجُ الْمَوْتَىٰ بِإِذْنِي ۖ وَإِذْ كَفَفْتُ بَنِي إِسْرَائِيلَ عَنْكَ إِذْ جِئْتَهُمْ بِالْبَيِّنَاتِ فَقَالَ الَّذِينَ كَفَرُوا مِنْهُمْ إِنْ هَٰذَا إِلَّا سِحْرٌ مُبِينٌ